Hodowla pszczół

Hodowla pszczół to nowoczesny podręcznik akademicki, którego Autorami są najwybitniejsi polscy specjaliści z zakresu pszczelnictwa. Przedstawiając najważniejsze zagadnienia związane z hodowlą pszczół, wykorzystali swoje wieloletnie doświadczenie, poparte najnowszymi doniesieniami z literatury fachowej.

Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów uczelni rolniczych, ale mogą z niej korzystać również wszyscy hodowcy pszczół, zarówno profesjonaliści, jak i amatorzy, którzy chcieliby zgłębić swoją pszczelarską wiedzę i lepiej zrozumieć pszczoły - owady niezwykłe, funkcjonujące w idealnie zorganizowanym społeczeństwie i nieustannie intrygujące człowieka swoimi zachowaniami.

Pierwszy podręcznik akademicki pt. Hodowla pszczół ukazał się w 1957 roku. Jego ostatnie, szóste wydanie, opublikowano w 1983 roku. Wspomniana publikacja była na wysokim poziomie merytorycznym i uwzględniała najnowsze zdobycze wiedzy pszczelarskiej. W latach 1957-1983 średnio co 4,5 roku pojawiało się nowe wydanie Hodowli pszczół. Potem, w wyniku kryzysu w pszczelarstwie, a przede wszystkim na skutek polityczno-ekonomicznych przeobrażeń w kraju, na kolejne wydanie podręcz­nika akademickiego pt. Pszczelnictwo Czytelnicy musieli poczekać do 1998 roku.

W ostatnich latach, w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej, sytuacja pszczelarstwa w kraju uległa dość istotnym zmianom. Obserwuje się coraz większe zainteresowanie użytkowaniem pszczół, szczególnie wśród doświadczonych pszcze­larzy. Objawia się to wzrostem liczby pasiek składających się z ponad 100 rodzin pszczelich. Sytuacji tej sprzyja wiele programów pomocowych UE, dzięki którym znaczne środki inwestowane są w gospodarstwa pasieczne. Powstaje wiele pasiek z nowocześnie wyposażonym zapleczem, dostosowanym do najnowszych wymagań dotyczących higieny produktów pszczelich. Pasieki takie stają się wysoko wyspecjali­zowane i ukierunkowane najczęściej na wąski zakres produkcji pasiecznej. Należy jednak spodziewać się nierównomiernego rozdziału środków pomocowych, gdyż większość projektów realizować mogą jedynie pasieki liczące powyżej 100 pni.

Polska, podobnie jak większość krajów Europy Zachodniej, jest krajem gęsto za­ludnionym i stosunkowo silnie napszczelonym (liczba rodzin pszczelich/km2). Sprzy­ja to rozwojowi pszczelarstwa amatorskiego. Ten sposób użytkowania pszczół był, jest i będzie dominujący w Europie. Pszczelarstwo bowiem, poza możliwością uzys­kiwania dodatkowego dochodu i zasilania budżetu rodzinnego, będzie fascynowało wielu ludzi z powodu egzotyki samych pszczół. Interesująca biologia i zachowanie się pszczół żyjących w idealnym społeczeństwie, bogata historia pszczelarstwa i jego kulturotwórcze znaczenie, lokalizacja pasiek w terenach czystych przyrodniczo, w oddaleniu od rejonów silnie zurbanizowanych, zawsze będzie miało swoich miłoś­ników. Dlatego też opracowanie niniejsze, będące przede wszystkim nowoczesnym podręcznikiem akademickim, dedykujemy także tym wszystkim, którzy chcieliby gruntownie zapoznać się z najnowszą wiedzą pszczelarską.

Do napisania tej książki zaprosiliśmy najwybitniejszych polskich specjalistów z zakresu pszczelnictwa. Wśród 16 Autorów obecnego wydania Hodowli pszczół jest aż 14 samodzielnych pracowników naukowych, w tym 11 profesorów. Autorzy wy­wodzą się z pięciu ośrodków akademickich oraz Oddziału Pszczelnictwa w Puławach. I choć nie zawsze posiadanie tytułu profesorskiego gwarantuje sukces wydawniczy, to wyrażamy szczere przekonanie, że podręcznik ten zainteresuje Czytelnika. Auto­rzy włożyli bowiem wiele wysiłku, aby w poszczególnych rozdziałach zawrzeć swoje wieloletnie doświadczenie, poparte najnowszymi doniesieniami z literatury fachowej. Jej cytowanie w tekście oraz wykaz piśmiennictwa, będący uzupełnieniem każdego rozdziału, odsyła szczególnie zainteresowanego Czytelnika do źródeł - najczęściej najnowszych i oryginalnych prac badawczych. Uważamy to za wielki atut podręcz­nika. Wydaje się, że warto powrócić do tradycji wydawania kolejnych, uzupełnianych wydań, uwzględniających najnowsze osiągnięcia nauki, nie rzadziej niż co pięć lat.

Jerzy Wilde Olsztyn, grudzień 2008

W treści:

1. Systematyka pszczoły (Jerzy Wilde) 19

2. Morfologia pszczoły (Wojciech Skowronek)   43

3. Anatomia pszczoły (Barbara Tomaszewska, Paweł Chorbiński)   59

4. Biologia pszczół (Jerzy Woyke)   77

5. Genetyka pszczół (Jerzy Woyke)   121

6. Zasady pracy hodowlanej (Jerzy Paleolog)   143

7. Genetyka molekularna (Jerzy Paleolog)          175

8. Historia pszczelarstwa (Jarosław Prabucki)     187

9. Gospodarka pasieczna (Jerzy Wilde)              203

10. Wychów matek i trutni (Bożena Chuda-Mickiewcz)   255

11. Naturalny i kontrolowany dobór u pszczół (ZygmuntJasiński)   291

12. Produkty pszczele (Helena Rybak-Chmielewska, Teresa Szczęsna)   323

13. Roztocze (Acarina) - szkodniki pszczół i produktów pszczelich

(Wit Chmielewski)   349

14. Ekonomika pszczelarstwa (Janusz Cichoń)   357

15. Choroby i wrogowie pszczół oraz szkodniki produktów pszczelich

(Konstanty Romaniuk)   387

16. Botanika pszczelarska (Zbigniew Kołtowski, Bolesław Jabłoński)   431