Choroby roślin sadowniczych powodowane przez wiroidy i wirusy

Nowoczesna ochrona roślin przed chorobami wymaga od szkółkarza lub sadownika z jednej strony znajomości własnej szkółki czy sadu, z drugiej zaś wiedzy dotyczącej metod ich ochrony. Ocena zagrożenia ze strony różnych chorób możliwa jest tylko wtedy, gdy dokładnie zna się biologię patogenów.

Wiroidy stanowią stosunkowo najpóźniej poznaną grupę patogenów roślin. Wiele chorób przez nie powodowanych, np. wrzecionowatość bulw ziemniaka lub karłowatość złocienia, uznawano (do 1971 r.) ze względów epidemiologicznych i symptomatologicznych za choroby wirusowe. W ciągu ostatnich 20 lat, w wyniku wykorzystania do badań technik biologii molekularnej, wiedza na temat tej grupy patogenów roślin została poszerzona. Obecnie zidentyfikowano 28 gatunków wiroidów roślin, w tym 9 z nich stanowi zagrożenie dla upraw sadowniczych.

Wirozy są ważną grupą chorób roślin sadowniczych. Minione lata doświadczeń i obserwacji przekonały o tym sadowników i szkółkarzy – zarówno praktyków, jak i naukowców.

W polskim naukowym piśmiennictwie fitopatologicznym nie ma całościowego opracowania dotyczącego chorób roślin sadowniczych powodowanych przez wirusy, a także wiroidy, które uwzględniałoby aktualny stan wiedzy w tej dziedzinie.

W niniejszej książce przedstawiono 44 choroby wirusowe i 9 chorób, których sprawcami są wiroidy. Choroby te występują na roślinach sadowniczych w Polsce lub stanowią dla tych roślin potencjalne zagrożenie. Spośród opisanych 53 chorób 6 podlega obowiązkowi zwalczania i znajduje się na liście kwarantannowej. Większość z prezentowanych chorób i ich sprawców nie była dotychczas opisana w żadnym polskim podręczniku.

Na podstawie dostępnych źródeł literatury oraz wieloletnich własnych doświadczeń zebrano i zaprezentowano dane dotyczące chorób drzew owocowych i roślin jagodowych powodowanych przez wiroidy lub wirusy. Omówiono: występowanie i szkodliwość, objawy chorobowe, metody diagnozowania oraz sposoby ochrony roślin przed tymi chorobami. Szczegółowe opisy poprzedzono częścią ogólną, w której znalazły się aktualne informacje dotyczące chorób powodowanych przez wiroidy lub wirusy, ich epidemiologii oraz sposobów szerzenia się. W książce omówiono także zasady klasyfikacji wiroidów i wirusów oraz metody ich wykrywania i identyfikacji.

Uzupełnieniem informacji są liczne barwne fotografie, na których przedstawiono najbardziej charakterystyczne reakcje roślin na poszczególne choroby. Z pewnością ułatwi to ich rozpoznanie.

Na końcu podręcznika znajduje się alfabetyczny spis pełnych nazw chorób powodowanych przez wirusy lub wiroidy oraz angielskich i polskich nazw czynników sprawczych.

Podręcznik przeznaczony jest dla studentów wydziałów ogrodniczych wyższych uczelni rolniczych, pracowników naukowych, szkółkarzy i sadowników oraz pracowników inspekcji ochrony roślin. Pomoże on lepiej poznać zagrożenia dla polskiego szkółkarstwa i sadownictwa ze strony wiroidów i wirusów, a przede wszystkim przyczyni się do poprawy zdrowotności roślin.