Biologia i uprawa twardziaka jadalnego Shitake

Spośród ponad stu gatunków grzybów uprawianych na świecie dominu­ją obecnie dwa z nich, tj. pieczarka dwuzarodnikowa - Agaricus bisporus oraz twardziak jadalny - Lentinula edodes, nazywany bardzo często shiitake.

Shiitake należy do gatunków grzybów cieszących się dużym zaintere­sowaniem. Wynika to z jego wyjątkowych walorów smakowych, dużej wartości odżywczej oraz udokumentowanych badaniami klinicznymi właściwości leczni­czych. W owocnikach shiitake stwierdzono m.in. obecność polisacharydów dzia­łających antyrakowo, kwasów nukleinowych o charakterze antywirusowym oraz substancji przeciwzakrzepowych i obniżających poziom cholesterolu we krwi.

Na świecie obserwuje się dynamiczny wzrost produkcji shiitake, także poza głównymi rejonami jego uprawy, tj. Chinami i Japonią. W ostatnim dzie­sięcioleciu znacząco rozwinęła się uprawa tego gatunku w USA.

W Europie wielkość produkcji shiitake nie przekracza kilkuset ton w ska­li roku. W Polsce należy on jeszcze do grzybów mało znanych, uprawianych na niewielką skalę, a jego roczna produkcja nie przekracza kilku ton. Większe uprawy spotyka się natomiast we Francji, Holandii, Belgii i Niemczech. Kraje Europy Zachodniej, ze względu na duże zainteresowanie świeżymi grzybami shiitake, stanowią potencjalny rynek zbytu dla naszych producentów.

Niniejsza książka stanowi kompendium wiedzy na temat biologii i upra­wy shiitake. Jest to pierwsze w Polsce, kompleksowe i szczegółowe, opraco­wanie zagadnień, dotyczących produkcji tego mało znanego gatunku. Stano­wić może cenną pozycję zarówno dla producentów grzybów, jak i studentów wydziałów ogrodniczych i rolniczych.

Spis treści

WSTĘP

BIOLOGIA TWARDZIAKA JADALNEGO - SHIITAKE

Klasyfikacja systematyczna i rozmieszczenie geograficzne

Cechy morfologiczne grzybni i owocników

Cykl życiowy i rozmnażanie

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WZROST l ROZWÓJ SHIITAKE

Temperatura

Wilgotność

Światło

Odczyn podłoża

Skład powietrza

GRZYBNIA SHIITAKE I JEJ PRODUKCJA

Produkcja grzybni

Przechowywanie grzybni

Odmiany

UPRAWA SHIITAKE

Historia uprawy

Uprawa na drewnie

Dobór drewna

Przygotowanie drewna do uprawy

Szczepienie drewna grzybnią

Inkubacja

Plonowanie

Uprawa na trocinach

Podłoże uprawowe

Skład podłoża

Wilgotność podłoża

Receptury podłoży

Przygotowanie podłoża do uprawy

Frakcjonowanie

Mieszanie składników i nawilżanie

Pakowanie w pojemniki uprawowe

Termiczne odkażanie podłoża

Szczepienie grzybnią

Inkubacja

Owocowanie

Indukcja

Tworzenie zawiązków

Rozwój owocników

Regeneracja

Zbiory

Wielkość plonu

Stadium dojrzałości zbiorczej owocników

Technika zbioru

Sortowanie

PRZECHOWYWANIE

Przemiany biochemiczne

Straty podczas przechowywania

Enzymy

Bakterie

Straty masy

Warunki przechowywania

Opakowania

Transport

CHOROBY I SZKODNIKI

Uprawa na drewnie

Choroby wirusowe

Choroby bakteryjne

Choroby grzybowe

Grzyby konkurencyjne

Grzyby antagonistyczne

Grzyby pasożytnicze

Uprawa na trocinach

Choroby bakteryjne

Choroby grzybowe

Szkodniki

POMIESZCZENIA DO UPRAWY

Płyta betonowa

Hala do przygotowania podłoża

Urządzenia do termicznej obróbki podłoża

Pomieszczenie do chłodzenia podłoża po obróbce termicznej

Pomieszczenie do szczepienia

Hala inkubacyjna

Hale uprawowe

Sortownia

Chłodnia

PRZETWARZANIE GRZYBÓW

Suszenie

Mrożenie

Produkcja konserw sterylizowanych i pasteryzowanych

Solenie

Marynowanie w occie

Konserwowanie w oleju

WŁAŚCIWOŚCI ODŻYWCZE I LECZNICZE

Wartość odżywcza shitake

Białka

Węglowodany

Lipidy

Witaminy

Związki mineralne

Właściwości lecznicze

Charakterystyka związków biologicznie czynnych

Oddziaływanie na organizm człowieka

Działanie antywirusowe

Działanie antybakteryjne

Działanie przeciwnowotworowe

Regulacja pracy układu krążenia

Ogólne wzmacnianie organizmu

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE